Hãy tưởng tượng bạn đang ở nơi làm việc khi sếp đột nhiên nói với bạn "bạn bị sa thải," nhưng không thể đưa ra lý do thuyết phục. Đó chính xác là những gì đã xảy ra với Thống đốc Fed Lisa Cook tuần này.
Cook, người phụ nữ da màu đầu tiên phục vụ trong Hội đồng Quản trị Fed, dự định kiện Tổng thống Trump sau khi ông tuyên bố sa thải cô liên quan đến các đơn xin thế chấp mà cô nộp vào năm 2021. Luật sư của cô, Abbe Lowell, nói rằng lệnh sa thải chỉ dựa vào một lá thư giới thiệu không được chứng minh và "không có căn cứ thực tế hay pháp lý."
Trump cho rằng Cook đã khai sai hai căn nhà ở Michigan và Georgia là nơi ở chính khi cô vay thế chấp trước khi gia nhập Fed vào năm 2022. Ông cũng gợi ý rằng nhà kinh tế học Nhà Trắng Stephen Miran hoặc cựu Chủ tịch Ngân hàng Thế giới David Malpass có thể thay thế vị trí của cô.
Tại sao điều này lại quan trọng đối với tất cả chúng ta? Hãy nghĩ về Fed giống như Ngân hàng Nhà nước Việt Nam điều chỉnh lãi suất. Trump đã thúc đẩy việc giảm lãi suất, tương tự như yêu cầu giảm mạnh lãi suất trước Tết. Ông đã công khai gây áp lực cho Fed để giảm lãi suất xuống vài điểm, và thậm chí đe dọa sa thải Chủ tịch Jerome Powell trước khi rút lại.
Nếu Cook bị buộc rời đi, Trump có thể bổ nhiệm đa số trong hội đồng bảy thành viên của Fed, làm nghiêng chính sách theo ý muốn của ông. Nhưng Fed chỉ ra rằng các thống đốc có nhiệm kỳ 14 năm thường được bảo vệ khỏi việc loại bỏ dễ dàng để giữ cho các quyết định tiền tệ dựa trên dữ liệu kinh tế, chứ không phải chính trị.
Nỗ lực sa thải này đã gây chấn động thị trường toàn cầu. Chứng khoán châu Á giảm và hợp đồng tương lai Dow trượt dốc khi các nhà đầu tư lo lắng rằng động thái này có thể làm suy yếu tính độc lập của Fed và làm lung lay niềm tin vào đồng đô la.
Các chuyên gia pháp lý nói rằng nỗ lực sa thải này là một lãnh thổ chưa được thử nghiệm. Đạo luật Dự trữ Liên bang cho phép loại bỏ một thống đốc "vì lý do chính đáng," nhưng các quy định đó chưa được kiểm nghiệm như thế bao giờ. Peter Conti-Brown của Wharton chỉ ra rằng những chi tiết thế chấp này đã được công khai trong quá trình xác nhận của Thượng viện, khiến cho việc trừng phạt ngược lại trở nên bất công.
Sắp tới: một trận chiến pháp lý có thể thiết lập tiền lệ lớn về mức độ mà tổng thống có thể can thiệp vào các vấn đề của Fed. Hãy chờ xem, vì kết quả sẽ ảnh hưởng không chỉ đến Phố Wall mà còn đến bất kỳ ai có khoản vay ngân hàng hoặc tài khoản tiết kiệm từ Hà Nội đến TP. Hồ Chí Minh.
