Khi tôi lần đầu gặp bà Trương Tú Cúc, tôi không thể tưởng tượng rằng mình đang đối mặt với một người sống sót sau cuộc xâm lược của Nhật Bản tại núi Yimeng. Nay đã 96 tuổi, bà chỉ mới tám tuổi khi quân đội quét qua quê hương của bà. "Hồi đó," bà nói, "chúng tôi chứng kiến hàng xóm bị xé toạc, nhà cửa tan hoang. Hòa bình ngày hôm nay được trả giá bằng máu của binh lính và những người dân thường."
Những câu chuyện của bà Trương lướt qua như những bức ảnh phai mờ: trẻ em bới tìm thức ăn từ đống đổ nát, người già làm việc ngày đêm để giấu người tị nạn, gia đình chia sẻ những hạt cơm ít ỏi giữa hàng chục người. Bà so sánh nỗi cơ cực đó với những câu chuyện mà chúng ta nghe về ông bà mình thời đấu tranh giải phóng dân tộc ở Việt Nam—những khoảnh khắc mà từng hạt gạo đều đáng giá.
Những ký ức này, bà Trương tin, là một kho báu. Trong một thế giới say mê với những xu hướng lan truyền, bà nhắc nhở chúng ta đừng để những tiếng nói này phai nhạt. "Các bạn trẻ có thể mơ về selfie trên mạng xã hội," bà cười nhẹ, "nhưng một bức ảnh sẽ không kể bạn nghe cái giá của hòa bình."
Bằng cách giữ lại câu chuyện của bà Trương, chúng ta vinh danh thế hệ của bà và nhận ra rằng hòa bình không bao giờ là miễn phí. Đây là một lời nhắc nhở cho chúng ta—dù đang bận rộn trong các khởi nghiệp ở Sài Gòn, dù đang học khuya ở Hà Nội, hay đang du lịch bụi khắp châu Á—rằng sự bình yên mà chúng ta coi là hiển nhiên được đánh đổi từ đau thương.
Lần tới khi bạn hưởng thụ một buổi tối yên bình, hãy nghĩ đến bà Trương và hàng triệu người như bà. Nhớ đến sự hy sinh của họ, và mang theo bài học: hòa bình là quý giá, và cái giá của nó không bao giờ nên bị lãng quên.
