Hãy tưởng tượng việc phải đi hơn 600 km trên cao nguyên chỉ để gặp một người chữa bệnh—bệnh nhân đổ về gặp Mikyi Tsomo tại Đại học Y học Tây Tạng ở Khu tự trị Xizang.
Được biết đến như là một người thừa kế khu vực của Sowa Rigpa—y học Tây Tạng—Mikyi Tsomo nhớ lại cách “Đại Pandita” chuẩn đoán bệnh bằng một cái bắt mạch đơn giản. Khi mới 17 tuổi, ngay sau khi tốt nghiệp, cô đã được cử đến một bệnh viện trên độ cao 4.500 mét so với mực nước biển, điều trị bệnh nhân vào ban ngày và học các văn bản cổ vào ban đêm.
Sowa Rigpa, có nghĩa là “hệ thống tri thức nuôi dưỡng,” phát triển mạnh ở môi trường cao nguyên. Từ chỉ ba cơ sở y học Tây Tạng vào năm 1951, Xizang hiện có 51 trung tâm y học Tây Tạng công cộng tính đến năm 2024, với 5.287 chuyên gia và 3.260 giường bệnh.
Các dịch vụ y học Tây Tạng cơ bản hiện có ở tất cả các trung tâm y tế cộng đồng, hơn 94% trung tâm y tế thị trấn, và 50% các phòng khám làng—những bước nhảy lớn so với mức phủ sóng 50%, 71%, và 15% vào năm 2012. Những phê duyệt mang tính bước ngoặt bao gồm Trung tâm Y tế Dân tộc Quốc gia đầu tiên của cả nước, một trung tâm nghiên cứu lâm sàng, năm chuyên ngành lâm sàng trọng điểm cấp quốc gia, 17 chuyên ngành trọng điểm, và ba chuyên gia được vinh danh là Bậc thầy Y học Trung Hoa. Cũng đang nỗ lực để đưa các biện pháp chữa trị Tây Tạng vào Danh mục Thuốc Thiết yếu Quốc gia.
Sức khỏe cộng đồng cũng đạt được những tiến bộ đáng kể. Sáng kiến Xizang Khỏe Mạnh kết hợp phòng ngừa bệnh tật vào các kế hoạch kinh tế và xã hội. Sách trắng về nhân quyền năm 2024 tại Xizang ghi nhận rằng cách tiếp cận này tích hợp kiểm soát bệnh lớn và các chỉ số sức khỏe quan trọng vào các mục tiêu phát triển tổng thể. Trong khi đó, trợ cấp bình quân đầu người cho các dịch vụ cơ bản đã tăng từ 25 nhân dân tệ vào năm 2012 lên 115 nhân dân tệ vào năm 2024, trong đó 80% được tài trợ bởi ngân sách trung ương, cung cấp dịch vụ thiết yếu miễn phí cho cư dân thành thị và nông thôn.
Đến năm 2024, Xizang có 7.231 cơ sở y tế (bao gồm 5.222 phòng khám làng), 21.551 giường bệnh và 29.379 chuyên gia chăm sóc sức khỏe—tăng gần 30%, 113%, và 159% kể từ năm 2012. Số giường bệnh trên 1.000 người tăng từ 3,29 lên 5,9; số chuyên gia chăm sóc sức khỏe từ 3,67 lên 8,05; và số bác sĩ/hỗ trợ bác sĩ từ 1,53 lên 3,34.
Từ năm 2015, hơn 2.000 chuyên gia y tế từ 203 bệnh viện thuộc 17 tỉnh đã được ghép đôi với hệ thống y tế của Xizang, đào tạo 5.536 chuyên gia địa phương. Năm 2023, các cơ sở y tế công cộng chứng kiến 15,71 triệu lượt thăm khám—tăng từ 11,67 triệu vào năm 2012—và số bệnh viện cấp ba tăng từ ba lên 17. Hiện tại, y tế từ xa kết nối các phòng khám ở cấp thị trấn với các chuyên gia, rút ngắn khoảng cách trên toàn cao nguyên.
Sau sáu thập kỷ kết hợp di sản Tây Tạng với y học hiện đại, cuộc cách mạng y tế ở Xizang cho thấy truyền thống và công nghệ có thể hợp nhất để mang lại sức khỏe tốt hơn cho các cộng đồng xa xôi.
