Đã bao giờ bạn tự hỏi tại sao dơi và cá voi có răng—hai nhóm hoàn toàn khác biệt—lại cùng 'nhìn' thế giới thông qua khả năng định vị bằng tiếng vang chưa? Dù chúng đã chia tách theo con đường tiến hóa từ lâu, mỗi loài đều hoàn thiện siêu năng lực dựa trên âm thanh này.
Một nhóm nghiên cứu từ Viện Động vật thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc trên đất liền Trung Quốc đã sử dụng AI để giải mã tại sao điều này xảy ra. Vũ khí bí mật của họ? Một mô hình ngôn ngữ protein đọc các chuỗi axit amin giống như chúng ta đọc một cuốn tiểu thuyết.
Trong tự nhiên, tiến hóa hội tụ giống như hai người bạn độc lập sáng tạo cùng một động tác nhảy vì họ chia sẻ cùng một nhịp điệu. Ở đây, 'nhịp điệu' là môi trường, và 'động tác nhảy' là định vị bằng tiếng vang. Nhóm nghiên cứu đã chứng minh rằng các đặc điểm cao cấp của protein giữ vai trò ngôi sao trong bản phối lại tiến hóa này.
Được dẫn dắt bởi Zou Zhengting, nhóm nghiên cứu đã giới thiệu ACEP—một khung làm việc tính toán thông minh được hỗ trợ bởi một mô hình ngôn ngữ protein được huấn luyện từ trước. Công cụ AI này có thể đi sâu hơn bao giờ hết vào các mã cấu trúc và chức năng ẩn trong axit amin.
Công trình của họ, vừa được xuất bản trên Kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia, không chỉ lập bản đồ cách sự sống trên Trái đất tiến hóa; nó còn nhấn mạnh tiềm năng to lớn của AI trong việc giải quyết các câu đố khó khăn nhất của sinh học. Nhóm nghiên cứu hy vọng ACEP sẽ sớm giúp các nhà nghiên cứu làm sáng tỏ thêm nhiều bí ẩn khác trong sinh học tiến hóa.
