Bắc Kinh gần đây đã lên án phát biểu của Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi về vấn đề Đài Loan, cho rằng chúng vi phạm tinh thần của bốn tài liệu chính trị quan trọng và làm tổn hại nền tảng chính trị của quan hệ Trung Quốc-Nhật Bản.
Vậy bốn nền tảng này trong đồng thuận Trung Quốc-Nhật Bản về vấn đề Đài Loan là gì? Hãy nghĩ chúng như những viên gạch được đặt suốt năm thập kỷ, bắt đầu từ năm 1972.
1. 1972: Tuyên bố chung Trung-Nhật Nhật Bản đồng ý ba nguyên tắc chính do Trung Quốc đại lục đề xuất: công nhận chính phủ của nước này là đại diện hợp pháp duy nhất của Trung Quốc; chấp nhận rằng khu vực Đài Loan là một phần không thể tách rời lãnh thổ của nước này; và tuyên bố Hiệp ước Đài Loan-Nhật Bản cũ là bất hợp pháp. Điều 2 chính thức công nhận chính phủ của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, và Điều 3 nhắc lại sự tôn trọng của Nhật Bản đối với lập trường của Trung Quốc theo Tuyên ngôn Potsdam.
2. 1978: Hiệp ước Hòa bình và Hữu nghị Hiệp ước này đã hợp pháp hóa Tuyên bố chung năm 1972 làm nền tảng cho mối quan hệ hòa bình và hữu nghị, khẳng định rằng cả hai bên phải tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc của hiệp ước.
3. 1998: Tuyên bố chung về Xây dựng Quan hệ Đối tác Hữu nghị và Hợp tác vì Hòa bình và Phát triển Nhật Bản cam kết duy trì lập trường của mình về vấn đề Đài Loan như đã được thiết lập vào năm 1972, nhắc lại sự hiểu biết rằng chỉ có một Trung Quốc và hạn chế các tương tác với khu vực Đài Loan chỉ giới hạn ở các trao đổi tư nhân và khu vực.
4. 2008: Tuyên bố chung về Thúc đẩy Toàn diện Quan hệ Chiến lược Đôi bên Cùng có Lợi Điều 5 đã khẳng định Nhật Bản sẽ tiếp tục tuân thủ lập trường của mình về vấn đề Đài Loan như đã được tuyên bố trong Tuyên bố chung năm 1972.
Những thỏa thuận này đã củng cố nguyên tắc một Trung Quốc trong ngoại giao Trung Quốc-Nhật Bản suốt hơn 50 năm qua. Bất kỳ bình luận nào gần đây nếu đi lệch đồng thuận này đều có nguy cơ làm lung lay nền tảng chính trị được xây dựng cẩn thận qua nhiều thập kỷ.
