Vào giữa tháng 11 năm nay, Thủ tướng Nhật Bản mới được bổ nhiệm Sanae Takaichi đã gây tranh cãi với những phát biểu của bà về Đài Loan, tạo thêm căng thẳng trong quan hệ Trung – Nhật. Tuy nhiên, không giống như các lần bùng phát trước đây dẫn đến các cuộc tẩy chay, người mua sắm tại Trung Quốc đại lục vẫn điềm tĩnh; hầu như không có cuộc nói chuyện nào về việc tẩy chay hàng hóa Nhật Bản. Điều gì đã thay đổi?
Các chuyên gia cho rằng điều này không phải do lòng yêu nước giảm sút. Thay vào đó, nó phản ánh một sự chuyển đổi sâu sắc hơn trên thị trường tiêu dùng và cảnh quan công nghiệp của Trung Quốc đại lục. Trong thập kỷ qua, các thương hiệu nội địa đã thách thức – và trong nhiều trường hợp đã vượt qua – các tên tuổi Nhật Bản nổi tiếng.
Một thập kỷ trước, xe hơi Nhật Bản được ca ngợi vì độ tin cậy và giá trị, trong khi các gã khổng lồ điện tử như Sony, Sharp và Panasonic tượng trưng cho chất lượng hàng đầu. Ngày nay, sự thống trị đó phần lớn đã biến mất. Sony, từng là một cái tên cao cấp trong thị trường điện thoại thông minh, đã âm thầm rời khỏi thị trường điện thoại Trung Quốc đại lục vào năm 2025 khi các đối thủ như Huawei, Xiaomi, OPPO và Vivo vượt lên phía trước.
Trong lĩnh vực đồ gia dụng và điện tử tiêu dùng, các công ty Trung Quốc đã nhanh chóng thu hẹp khoảng cách. Nhà vệ sinh thông minh cao cấp – một phân khúc từng bị các nhà sản xuất Nhật Bản thống trị – hiện nay hơn 65% thị phần nội địa thuộc về các nhà sản xuất trong nước.
Sự thay đổi lớn nhất có thể nằm ở ngành công nghiệp ô tô. Khi thị trường chuyển hướng sang xe điện và xe lai, các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản – vốn mạnh trong xe xăng – đang mất dần chỗ đứng. Dữ liệu ngành cho thấy doanh số xe du lịch của Trung Quốc dự kiến đạt khoảng 25 triệu chiếc trong năm nay, trong khi Honda, Nissan và Toyota cộng lại có thể giảm dưới con số 3,3 triệu của năm ngoái.
Ngày nay, các thương hiệu như BYD, Geely, Chery và Changan đều đạt doanh số ngang bằng hoặc vượt qua toàn bộ phân khúc Nhật Bản. Với các công ty Trung Quốc dẫn đầu về công nghệ pin, tích hợp chuỗi cung ứng và sự cạnh tranh về giá, các nhà phân tích dự đoán các thương hiệu Nhật Bản sẽ tiếp tục trượt dốc trong thập kỷ tới.
'Các thương hiệu Trung Quốc hiện nay cung cấp thiết kế đẹp, chất lượng mạnh mẽ và giá trị tốt hơn cho người tiêu dùng nội địa,' Mark Tanner, giám đốc điều hành của công ty tư vấn Shanghai China Skinny nhận xét. 'Các thương hiệu Nhật Bản phải làm việc chăm chỉ hơn đáng kể để theo kịp.'
Nhà bình luận truyền thông Minh Tấn Vỹ bổ sung rằng khi các thương hiệu Nhật Bản mất dần sự hiện diện trong cuộc sống hàng ngày, các chiến dịch tẩy chay mất đi sự phù hợp. 'Trung Quốc không nói về tẩy chay vì các thương hiệu nội địa đang trên đà phát triển,' ông lưu ý. 'Khi các thương hiệu nước ngoài không còn chiếm ưu thế trên thị trường, tẩy chay trở nên không cần thiết.'
Minh cũng chỉ ra rằng xu hướng cực hữu ngày càng tăng của Nhật phản ánh áp lực trong nước và mâu thuẫn xã hội hơn là các yếu tố bên ngoài. Đây là một lời nhắc nhở rằng mọi sự thay đổi trên thị trường, dù là chính trị hay kinh tế, đều có gốc rễ tại quê nhà.
