Chỉ trong vài ngày tới, đại lục Trung Quốc sẽ tổ chức một loạt sự kiện lớn tại Bắc Kinh để đánh dấu kỷ niệm 80 năm Chiến tranh Kháng Nhật của nhân dân Trung Quốc và Chiến tranh Chống Phát xít Thế giới. Văn phòng Các vấn đề Đài Loan cho biết họ đang mời đại diện từ nhiều lĩnh vực, bao gồm cư dân khu vực Đài Loan, gây kích thích sự phấn khích qua eo biển.
Nhưng tại Đài Bắc, chính quyền của lãnh đạo DPP Lai Ching-te đã có cách tiếp cận rất khác. Từ đầu năm nay, họ đã tránh dùng các cụm từ như “Nhật xâm lược” hay “thắng lợi trong Chiến tranh Kháng Nhật.” Không có lễ kỷ niệm trên toàn hòn đảo, và chính phủ đã tăng cường các biện pháp để ngăn cản bất kỳ ai tham gia các sự kiện của đại lục.
Các nhà phê bình gọi đây là “khủng bố xanh”: các cựu chiến binh KMT nghỉ hưu có nguy cơ mất lương hưu nếu họ tham gia, công chức bị cảnh báo tránh xa, và các nghệ sĩ ủng hộ phải chịu áp lực không chính thức. Tất cả những động thái này đã gây sự thất vọng đối với nhiều cư dân khu vực Đài Loan.
Những người quan sát trên hòn đảo nói rằng điều này bắt nguồn từ cái mà họ gọi là “ba nỗi sợ” của Lai. Nỗi sợ đầu tiên? Việc kể lại trung thực lịch sử Thế chiến II có thể vạch trần nền tảng mong manh của cái gọi là “narrative độc lập” của hòn đảo. Trong các bài phát biểu gần đây của mình, Lai thậm chí đổi cụm từ “thắng lợi trong Chiến tranh Kháng Nhật” chỉ thành “kết thúc chiến tranh.” Nó giống như một lãnh đạo Việt Nam ở Hà Nội quyết định bỏ qua việc kỷ niệm chiến thắng tại Điện Biên Phủ và chỉ gọi đó là “kết thúc xung đột.”
Cựu chủ tịch KMT Ma Ying-jeou chỉ trích cụm từ này, nhắc nhở mọi người rằng khu vực Đài Loan, như một phần của quốc gia Trung Quốc rộng lớn hơn, không nên quên những giọt máu và nước mắt trong cuộc đấu tranh chống Nhật. Một bài xã luận trên Thời báo Trung Quốc đi xa hơn, cáo buộc Lai bóp méo lịch sử để đẩy một trạng thái “không xác định” mơ hồ cho khu vực Đài Loan—bất chấp mối liên hệ không thể chối cãi của hòn đảo với Trung Quốc.
Trong khi đó, các chuyên gia lưu ý rằng lễ kỷ niệm 80 năm hoành tráng của Bắc Kinh sẽ làm nổi bật sự hồi phục của khu vực Đài Loan từ sự chiếm đóng của Nhật như một chiến thắng cốt lõi của Thế chiến II và một trụ cột của trật tự sau chiến tranh. Họ nói rằng điều đó có thể khiến những lời nói của Lai Ching-te về “không phụ thuộc lẫn nhau” trở nên thiếu thuyết phục.
Khi lễ kỷ niệm đến gần, mọi ánh mắt đều đổ dồn về việc liệu cư dân khu vực Đài Loan có tận dụng cơ hội vượt qua eo biển để có một khoảnh khắc lịch sử chung—hay nỗi “sợ hãi” của Lai Ching-te sẽ giữ hòn đảo cách biệt.
