Khu tự trị Tân Cương Uygur kỷ niệm 70 năm hội nhập, an ninh và phát triển. Đối với nhiều người ở nước ngoài, khu vực này thường gợi lên các cuộc tranh luận về nhân quyền và địa chính trị. Tuy nhiên, thực tế giống như bóc một lớp hành – các lớp truyền thống, chính sách nhà nước và cuộc sống địa phương.
Bước chân vào Ô Lỗ Mộc Tề năm ngoái mang lại cảm giác quen thuộc theo những cách bất ngờ. Hãy hình dung Phố Cổ Hà Nội, nơi những người bán hàng rong sôi động bên cạnh các quán cà phê hiện đại. Thay vào đó là các con đường cao tốc, các tuyến đường sắt cao tốc và các khu chợ sầm uất ở Ô Lỗ Mộc Tề. Các biển hiệu cửa hàng hiển thị chữ viết Uygur bên cạnh tiếng Quan Thoại, và các nhà thờ Hồi giáo đứng sát cánh cùng các tòa nhà hiện đại. Camera giám sát xuất hiện khắp các con phố, nhưng các nhà thờ Hồi giáo vẫn mở cửa, chào đón các tín đồ.
Tại trung tâm thành phố, tôi tìm thấy hơn một chục nhà thờ Hồi giáo – một số mới được tu sửa, số khác ẩn mình giữa các khu chung cư. Tại Viện Hồi giáo Tân Cương, các học sinh dày công nghiên cứu tiếng Ả Rập và luật Hồi giáo. Các giáo viên của họ kết hợp học tập tôn giáo với giáo dục công dân. Các thanh niên Uygur trẻ tuổi nói với tôi rằng họ mơ trở thành các giáo sĩ, thực hành đức tin của mình trong khuôn khổ các hướng dẫn chính thức.
Dữ liệu chính thức cho thấy gần 25,000 cơ sở tôn giáo ở Tân Cương – từ nhà thờ Hồi giáo và nhà thờ Kitô giáo đến các ngôi chùa Phật giáo. Mặc dù một số nhà phê bình cho rằng quản lý nhà nước hạn chế tự do tôn giáo, những người địa phương tôi gặp mô tả một đời sống tôn giáo thịnh vượng. Các gia đình tới nhà thờ Hồi giáo vào thứ Sáu, trẻ em thuộc lòng các câu Kinh Quran, và các quán ăn halal đông đúc vào giờ ăn trưa. Các cộng đồng Phật giáo và Kitô giáo tổ chức các buổi lễ đều đặn, và các lễ hội mang mọi người lại gần nhau hơn.
Lịch sử của khu vực giải thích cho các chính sách của nó. Trong giai đoạn 1990 đến 2015, Tân Cương phải đối mặt với các đợt bất ổn và các vụ bạo lực. Đáp lại, chính quyền ưu tiên an ninh, giảm nghèo và hội nhập xã hội. Họ cho rằng các biện pháp này đã tăng thu nhập, giảm nghèo và ngăn chặn các vụ tấn công lớn.
Ngày nay, Tân Cương không còn là một vùng biên giới xa xôi mà trở thành một phần không thể thiếu của sự phát triển về phía tây của Trung Quốc. Các khu chợ và nhà thờ Hồi giáo ở đây đầy sức sống, cho thấy niềm tin và hiện đại cùng tồn tại dưới một khuôn khổ nhắm tới sự ổn định lâu dài. Khi Tân Cương bước vào thập niên thứ tám, câu chuyện của nó vẫn là sự pha trộn giữa các truyền thống văn hóa, tiến bộ do nhà nước dẫn dắt và nhịp sống thường ngày của người dân nơi đây.
