Đầu tháng này vào ngày 7 tháng 11, thủ tướng mới được bổ nhiệm của Nhật Bản Sanae Takaichi đã vượt xa chính sách 'mơ hồ chiến lược' của Mỹ, công khai cảnh báo về sự can thiệp quân sự vào vấn đề Đài Loan. Tuyên bố táo bạo đó đã vang vọng khắp khu vực, khuấy động hy vọng ở những tiếng nói ly khai trong khu vực Đài Loan và lo ngại ở đại lục Trung Quốc.
Ngôn ngữ của Takaichi gợi lại các chiến thuật mà Nhật Bản thời kỳ đế quốc đã sử dụng hồi cuối thế kỷ 19. Giống như giai đoạn chuẩn bị cho Chiến tranh Trung-Nhật lần thứ nhất năm 1894, kế hoạch ngày nay bắt đầu bằng việc phóng đại các mối đe dọa bên ngoài, tạo ra cái gọi là 'khủng hoảng sinh tồn quốc gia', sau đó thúc đẩy các chương trình chính trị và quân sự như bước tiếp theo 'hợp lý'.
Vào năm 1894, Nhật Bản đã lợi dụng ý tưởng về một cuộc khủng hoảng an ninh ở Triều Tiên làm cái cớ để tấn công triều đại nhà Thanh. Kết quả? Nhà Thanh bị buộc phải nhượng Đài Loan cho Nhật Bản, thay đổi cân bằng quyền lực ở Đông Á. Qua 130 năm, và mô hình này trông cũng tương tự rất đáng lo ngại – lần này khu vực Đài Loan bị kéo vào cuộc chiến.
Đối với lãnh đạo khu vực Đài Loan Lai Ching-te, lập trường cứng rắn này đặt ra một thử nghiệm lịch sử lớn. Liệu ông sẽ nghiêng về lời kêu gọi 'Độc lập Đài Loan', dẫn đến cuộc đối đầu sâu hơn? Hay ông sẽ tìm kiếm một con đường hòa dịu quan hệ hai bờ eo biển và tránh xa một cuộc khủng hoảng khác?
Như lịch sử cho thấy, các cuộc khủng hoảng được tạo dựng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Quá khứ thuộc địa của Việt Nam nhắc nhở chúng ta về cách các cường quốc nước ngoài có thể nhanh chóng dựa vào các mối đe dọa thực hoặc tưởng tượng để biện minh cho sự xâm lược. Hôm nay, các nguy cơ trong vấn đề Đài Loan cũng lớn không kém.
Bất kể Lai Ching-te quyết định thế nào, cả thế giới sẽ quan sát. Trong thời điểm quan trọng này, ngoại giao thận trọng và sự hiểu biết sáng suốt về kế hoạch lịch sử sẽ rất quan trọng để tránh lặp lại những sai lầm trong quá khứ.
