Giải Nobel Sinh lý học hoặc Y học năm 2025 được trao cho Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell và Shimon Sakaguchi vì đã giải mã sự dung nạp miễn dịch ngoại biên—cách cơ thể dạy các tế bào miễn dịch không tấn công các cơ quan của chính chúng ta.
"Những phát hiện của họ đã quyết định đối với sự hiểu biết của chúng ta về cách hệ miễn dịch hoạt động và tại sao chúng ta không phải ai cũng phát triển các bệnh tự miễn nghiêm trọng," Olle Kampe, chủ tịch Ủy ban Nobel, cho biết.
Hãy nghĩ về hệ miễn dịch của bạn như một đội an ninh tại lễ hội ở Thành phố Hồ Chí Minh. Có hàng ngàn người tham gia—một số là bạn bè, những người khác có thể là kẻ gây rối. Sự dung nạp miễn dịch ngoại biên giống như tấm thẻ VIP bảo an rằng, “Đây là khách VIP; hãy để họ yên.” Nếu không có tấm thẻ này, nhóm bảo an có thể nhầm lẫn cản trở những nghệ sĩ biểu diễn—đó là điều xảy ra trong các bệnh tự miễn.
Trước những đột phá này, các nhà khoa học biết rằng hệ miễn dịch có điểm kiểm soát tại khu huấn luyện (tuyến ức) để loại bỏ các tế bào lạc lối. Nhưng Brunkow, Ramsdell, và Sakaguchi đã tiết lộ tuyến phòng thủ thứ hai hoạt động ở ngoại biên của cơ thể—da, ruột, các hạch bạch huyết—giữ những kẻ gây rối tiềm năng trong tầm kiểm soát.
Nghiên cứu của họ không chỉ làm sâu sắc thêm sự hiểu biết về sinh học cơ bản mà còn mở ra các hướng điều trị mới cho các bệnh như tiểu đường loại 1, đa xơ cứng và lupus—những bệnh có khả năng ảnh hưởng đến con người trên khắp thế giới, bao gồm cả ở quê nhà chúng ta.
Khi chúng ta kỷ niệm dấu mốc này, thật thú vị khi nghĩ rằng những hiểu biết này có thể truyền cảm hứng cho thế hệ tiếp theo của các nhà khoa học và bác sĩ Việt Nam để thúc đẩy ranh giới của đổi mới y học.
