Trong một động thái làm chấn động giới hâm mộ công nghệ toàn cầu, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển vừa trao Giải Nobel Vật lý năm 2025 cho John Clarke, Michel H. Devoret, và John M. Martinis. Họ đã nhận giải vì khám phá hiện tượng đường hầm cơ học lượng tử ở cấp độ vĩ mô và lượng tử hóa năng lượng trong một mạch điện—một đột phá không chỉ là kết quả ấn tượng trong phòng thí nghiệm.
Hãy tưởng tượng các hạt nhỏ bé xuyên qua rào cản như ma thuật—đây chính là hiện tượng đường hầm lượng tử. Clarke, Devoret và Martinis đã biến lý thuyết này thành thực tế trong một mạch điện, mở ra cánh cửa cho làn sóng công nghệ lượng tử tiếp theo.
Theo Ủy ban Nobel, những khám phá này đặt nền móng cho mật mã lượng tử giữ dữ liệu an toàn như trong một két sắt kín, máy tính lượng tử xử lý nhanh hơn cả các dàn máy chơi game mới nhất, và các cảm biến lượng tử siêu nhạy có thể tìm ra kho báu ẩn dưới lòng đất hoặc theo dõi những thay đổi môi trường với độ chính xác cao.
Năm 2025 cũng đánh dấu kỷ niệm 100 năm ngày ra đời cơ học lượng tử—lý thuyết hàng thế kỷ đã giúp vận hành tất cả các thiết bị số của chúng ta. Olle Eriksson, chủ tịch Ủy ban Nobel, cho biết, "Thật tuyệt vời khi kỷ niệm việc cơ học lượng tử hàng thế kỷ vẫn tiếp tục mang lại những điều bất ngờ. Nó cũng vô cùng hữu ích, vì cơ học lượng tử là nền tảng của toàn bộ công nghệ kỹ thuật số."
Đối với các sinh viên tại các trường đại học Việt Nam và những nhà khoa học trẻ đầy khát vọng, đây là một lời kêu gọi khám phá vượt ra ngoài những giới hạn cổ điển. Ai mà biết được—thanh niên Việt Nam có thể là thế hệ tiếp theo của những nhà tiên phong lượng tử.
