Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển vừa công bố giải Nobel Hóa học năm 2025, và những người chiến thắng là Susumu Kitagawa, Richard Robson, và Omar M. Yaghi. Thành tựu đột phá của họ? Các khung kim loại-hữu cơ – MOFs – trông nhỏ bé từ bên ngoài nhưng chứa cả một vũ trụ bên trong.
Vậy MOFs là gì và tại sao bạn nên quan tâm? Hãy tưởng tượng một viên đường chứa một mê cung bí mật. Viên đường nhỏ đó có thể mở ra một diện tích bên trong rộng bằng sân bóng tại sân vận động Mỹ Đình. Hoặc hình dung một chiếc ba lô công nghệ cao với vô số ngăn, được thu nhỏ đến kích cỡ micro – mọi thứ đều có chỗ riêng, và có không gian cho gần như mọi thứ.
Tại sao điều này lại quan trọng? Bởi vì MOFs thực sự là những thay đổi mới mẻ cho hành tinh của chúng ta. Chúng có thể bắt giữ carbon dioxide từ không khí, giúp làm mát khí hậu đang nóng lên. Ngoài sa mạc, chúng có thể thu hoạch hơi nước và biến không khí khô thành nước sạch – giống như tạo nên một mảng ốc đảo xanh trong biển cát.
Không chỉ dừng lại ở đó, MOFs có thể lưu trữ các khí độc một cách an toàn và thậm chí lọc các hóa chất gây hại lâu dài hoặc các cặn thuốc còn sót lại từ nguồn nước. Đối với học sinh, doanh nhân và du khách, điều này đồng nghĩa với không khí sạch hơn, nước an toàn hơn, và công nghệ thông minh hơn ở tương lai.
Nhìn về phía trước, ước mơ tiếp theo của Kitagawa là kết hợp MOFs với năng lượng tái tạo để chúng không chỉ bắt giữ CO2 và nước mà còn chuyển đổi chúng thành nhiên liệu hữu ích hoặc các vật liệu mới. Hãy tưởng tượng mang hành động khí hậu và hóa học tiên tiến lại với nhau trong một gói nhỏ gọn, mạnh mẽ.
