Nhân dịp kỷ niệm 80 năm kết thúc Thế chiến II, Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba phát hành một thông điệp cá nhân kêu gọi đất nước ông đối mặt với quá khứ một cách trung thực. Trong khoảng 6.000 từ được chọn lọc kỹ lưỡng, ông đã xem xét năm trụ cột—hiến pháp trước chiến tranh, cơ cấu chính phủ, quốc hội, truyền thông và tình báo—và lập luận rằng mỗi yếu tố đều đóng góp vào con đường dẫn đến chiến tranh của Nhật Bản.
Ishiba nói như một bậc đàn anh nhắc nhở đàn em trong một cuộc trò chuyện tại ký túc xá đại học: chính trị không nên chạy theo sự ưa thích hoặc chủ nghĩa dân tộc mù quáng. Ông cảnh báo việc để cảm xúc và niềm tự hào dân tộc nhấn chìm phán đoán bình tĩnh, hợp lý.
Trên hết, ông nói, điều quan trọng là phải có can đảm để đối mặt với lịch sử một cách chính trực. Nhưng không giống như các tuyên bố chính thức được chính phủ ủng hộ vào các dịp kỷ niệm 50, 60 và 70 năm, thông điệp này được đưa ra với tư cách cá nhân. Ông không trực tiếp thừa nhận sự xâm lược đối với các nước châu Á láng giềng, chỉ lưu ý rằng ông ủng hộ “lời hối hận và xin lỗi” của những người tiền nhiệm.
Bên trong Đảng Dân chủ Tự do (LDP), Ishiba được biết đến như một người bảo thủ ôn hòa, nổi bật so với những người theo đường lối cứng rắn với quan điểm tiến bộ hơn về lịch sử. Truyền thông địa phương nói rằng giọng điệu cân bằng của ông phản ánh sự đi dây mà ông đang thực hiện trong chính đảng của mình. Ông từng hy vọng đưa ra một tuyên bố kỷ niệm 80 năm với sự phê duyệt của nội các, nhưng sự phản đối mạnh mẽ từ các thành viên bảo thủ của LDP, bao gồm cả tân chủ tịch Sanae Takaichi, đã làm đổ bể kế hoạch đó.
Các học giả nhìn thấy cả điểm mạnh lẫn điểm mù. Giáo sư Akira Yamada của Đại học Meiji khen ngợi sự phân tích sâu sắc về cách mà chính trị thời chiến không kiểm soát được quân đội—nhưng lưu ý rằng nó thiếu cái nhìn rộng hơn về cách hành động của Nhật Bản ảnh hưởng đến châu Á. Giáo sư Mie Oba của Đại học Kanagawa thêm rằng việc phải lặp lại các sự kiện cơ bản trước chiến tranh cho thấy Nhật Bản vẫn cần làm nhiều hơn để dạy lịch sử của chính mình.
